Wojciech Kossak (1856 Paryż - 1942 Kraków), Napoleon patrzący na Sfinksa, 1901 r.

olej, płótno, 62 × 80 cm
sygn. i dat. p. d.: WOJCIECH KOSSAK.– 1901; oraz autorska dedykacja: „zum ami v. Zansen (nieczytelnie)”

Sfinksa z Napoleonem Wojciech Kossak malował kilkakrotnie. Sam pomysł obrazu wydaje się być inspirowany znanym płótnem sławnego francuskiego malarza-orientalisty Jeana-Leona Gerome’a z roku 1867/68. Istotne znaczenie miała również podjęta we wrześniu 1900 r. wyprawa Kossaka do Egiptu, gdzie wraz z Michałem Gorstkinem-Wywiórskim, przygotowywał szkice do planowanej panoramy Bitwy pod piramidami. Pierwsza wersja kossakowskiego Napoleona i Sfinksa powstała jeszcze w roku 1900, kilka następnych wersji artysta miał malować przez kolejne 3 dekady, jednak to o prezentowanym na aukcji płótnie najprawdopodobniej pisał artysta w listach do żony z maja i sierpnia 1901 r.:
„(…) Ale oprócz szkiców zobaczysz jeszcze coś, co ludzi w taki zachwyt wprawia, że się od tego oderwać nie mogą: Bonaparte przed sfinksem patrzą się na siebie. (…) on młodziutki, z długimi włosami, jak wówczas jenerałowie republiki nosili, podparł sobie głowę na ręku i zapatrzony siedzi na gruzach, wszystko w mistycznym różowym świetle, jakie tylko tam bywa. (…) Spokój i cisza, biwaki w dole widać, przy nich grenadierów i Egipcjan, którzy im ognie rozpalają. Szalone wrażenie robi na wszystkich.” [Berlin, niedziela w maju 1901 r.]
„Moja Minio. Pól godziny temu wyszli oboje cesarstwo. (…) Cesarz okropnie kontent, chodzi od jednego do drugiego i nie może się uspokoić. Nareszcie pokazuję mu Sfinksa z Napoleonem, nie uwierzysz, jak go to zafrapowało: – Ein schóner Gedanke, ein schóner Gedanke – powtarzał ciągle (piękna myśl). Godzinę to trwało.” [Berlin, środa 14 sierpnia 1901 r. 12 w południe] Wojciech Kossak. „Listy do żony i przyjaciół (1883–1842)”, oprac. Kazimierz Olszański, Kraków-Wrocław 1985