Jan Pieeter Brueghel (1628 Antwerpia - 1684 Włochy), Martwa natura z różami i tulipanami na kamiennym cokole, lata 1655-1670

olej, płótno, 79,5 × 57,5 cm
na krośnie nalepka: (…) OLING GALLERI... z numerem 1747
Praca umieszczona w archiwum Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie
(Nederland Instituut voor Kunstgeschiedenis) w Hadze.
Pochodzenie:
Kolekcja Cooling Galleries, Londyn
Kolekcja prywatna, Polska
"Bukiet kwiatów był najpopularniejszą i być może najstarszą formą prezentacji kwiatów. Znajdujemy go już na malowidłach i mozaikach starożytnych (...) Temat ten będą eksploatować, z niewiarygodną determinacją, pionierzy szesnastowiecznej martwej natury opartej na motywach botanicznych...Formę dojrzałą temu tematowi nadał Jan Brueghel (1568 – 1625) zwany Aksamitnym. Sprawił, iż motyw ten stał się niezależnym gatunkiem artystycznych. (…) Przedstawienia kwiatowe Jana Brueghla ilustrują typową dla 2 połowy XVI w. encyklopedyczną koncepcję prezentacji botanicznej" (Z. Waźbiński, "Adrien Collaert i jego florilegium. Niderlandzkie źródła włoskiej szesnastowicznej martwej natury", Ars Longa, Warszawa 1998 r.). W malowanych bukietach przedstawiano znane kwiaty, niezależnie od czasu ich kwitnienia. Niejednokrotnie ich układ kompozycyjny wykluczał prawo ciążenia oraz rzeczywistą długość łodyg poszczególnych gatunków. Owe wielokwiatowe kompozycje to triumfalna apoteoza kwiatów, ich botaniczna dokumentacja. Została zapoczątkowana przez Jana Breugla a kontynuowana przez jego potomka Jana Pietera Brueghel w prezentowanym obrazie. Wśród okazałego bukietu artysta z niezwykłym realizmem umieścił Różę stulistną (łac. Rosa centifolia) czy Tulipana (łac. Tulipa). Jego pstrokate ubarwienie wynikało z wirusa TBV „Tulipbreakingvirus” czy ReTBV „Rembrandt Tulip Breaking Virus”, który atakował cebulki powodując niepowtarzalne kolory pstrych płatków i ich pofałdowania lub nieregularności brzegów. W części centralnej i u góry znajdujemy białą Kalinę koralową (Viburnum opulus) o częściowo zdrewniałej twardej gałązce. Drobny niebieski kwiat w części centralnej to Barwinek lub Floks kanadyjski a okazałe wielopłatkowe żółte i czerwone kwiaty to Jaskry azjatyckie (Ranunculus asiaticus). Dynamiczny, czerwony o rozchylonych płatkach to Mak wschodni (Papaver orientale) a biało-czerwony, malowany z dużą swobodą artystyczną to Zawilec (Anemone) o oszałamiającej liczbie ciemnych pręcików (botanicznie mogą występować w ilości pomiędzy 10 a 200). Symbolika kwiatowych martwych natur oscyluje wokół witalności i siły życia a jednocześnie jego przemijalności (przedstawienie rozkwitających i więdnących kwiatów). Dodatkowo zamieszczenie tulipanów, które właśnie w XVII wieku osiągnęły apogeum popularności
w Holandii przestrzega przed bezmyślnością i nieodpowiedzialnością. Orientalne cebulki tulipanów były obiektem ożywionego handlu i obiektem spekulacji, dzięki której wielu osiągnęło nieprawdopodobne bogactwo – inni stracili cały dobytek. Mak z racji swoich właściwości uspakajających symbolizuje sen, a także słabość w godzinie śmierci, jednocześnie poprzez czerwony kolor może symbolizować mękę Chrystusa. Kwiat róży zwany również kwiatem Wenus to oczywiście miłość i seksualność a z racji doczesności miłości ludzkiej – próżność. Całość kompozycji przywołuje skojarzenia z metaforą Homera ludzkiego losu:

"Taki już los ludzkich rodów jak losy nietrwałych liści -
jedne na ziemię wiatr zrzuca liście, a inne wydaje
rozkwitający las, kiedy zbliża się pora wiosenna.
Z rodem człowieczym to samo: jeden rozkwita, a drugi pada."
Homer (Iliada, Pieśń VI)